20 Haz Ramazan Sofralarının Vazgeçilmezi Hurma

Palmiyegiller (Arecaceae) ailesinden olan hurma (phoenix dactylifera) dekoratif yapraklı bir palmiye türünün meyvesidir. Ortasında zarımsı kabukla sarılı tek çekirdek halinde tohum bulunan çok tatlı, etli ve besleyici bir meyvedir. Hurma ağacının hemen hemen 150 yıl yaşayabildiğini biliyor muydunuz? 8000 yıllık tarihi olan hurma, tropikal, ılıman ve çöl ikliminin görüldüğü Kuzey Afrika ve Arabistan yarımadasında yetişir. Türkiye’ de Akdeniz iklimi bölgelerinde yetişmektedir. Ülkemizde Datça ve Gölköy hurması olarak iki çeşidi bulunmaktadır.Yurdumuzun iklim özellikleri sebebiyle meyveler tam olgunlaşamamaktadır. Hurma sadece Ramazan ayında değil 12 ay boyunca tüketilmesi ve mutfaklarda yerini alması gereken bir besindir.

Hurma, besin içeriği en zengin meyvelerdendir. İçerisinde anne karnından başlayıp, hayatın tüm dönemlerinde (çocukluk, hamilelik, yaşlılık..) ihtiyacımız olan besin gruplarının hemen hemen tamamı mevcuttur.Hurma; kalsiyum, magnezyum, sodyum, demir, potasyum, kükürt, klor, fosfor, selenyum mineralleri, B grubu vitaminleri, A vitamini, C vitamini ve beta-karoten yönünden zengindir. Yüksek amino asit içeriğine de sahiptir.

Ramazan ayında beslenme düzeninin değişimiyle sık görülen bir problem olan konstipasyon (kabızlık) hurmayla çözülebilir. Hurma lif yönünden zengin bir meyvedir. Hurmada bulunan çözünür ve çözünmez lifler mide-barsak sistemini temizler, kalın barsağın düzgün çalışmasını sağlar. Ayrıca, kolit oluşumunu, kolon kanseri riskini ve hemoroit oluşumu riskini azaltır.Yine lif içeriği sayesinde LDL kolesterol seviyesini düşürerek kalp-damar sağlığını korur.

Hurmanın % 60’ ı karbonhidrattan (früktoz) oluşmaktadır. Bu nedenle özellikle şeker hastalarının tüketim miktarına dikkat etmeleri gereklidir.Ayrıca vücuda fazla alınan früktozun (meyve şekeri) karaciğerde yağlanmaya neden olmaktadır.Hurma karbonhidrattan zengin bir besin olmasına rağmen, glisemik indeks değeri 39’dur(55’in altı düşük kabul edilmektedir.).Bu nedenle şeker hastalarının kontrollü yemelerinde hiçbir sakınca yoktur.

İçerdiği B grubu vitaminleri sayesinde depresyona ve sinir sistemi hastalıklarına karşı koruma sağlar.

Potasyum minerali içeriğiyle kalbin düzgün çalışmasını sağlar ve tansiyonun düşürülmesinde etkili olduğu için yüksek tansiyonu (hipertansiyon) olan kişiler için tercih edilebilecek bir besindir.Yine yüksek potasyum içeriği ile yaz oruçlarında ter ve terle beraber kaybettiğimiz bir çok elektrolit dengesini koruyabilmektedir.

Magnezyum minerali yönünden zengindir. Bu sayede, iltihap gelişimi önlenir, kalp krizi riski azalır, tansiyon düşer/dengelenir, kardiyovasküler rahatsızlıklar, artrit ve Alzheimer gibi rahatsızlıkların gelişme riskini azaltır.

Hurma, göz sağlığı için önemli olan A vitamini yönünden zengindir ve gece körlüğüne faydası bulunmaktadır.

Yüksek antioksidan içeriğiyle yaşlanmayı geciktirir.

Humoral immünite üzerinde olumlu etkileri vardır.

Mide ülserini iyileştirici özelliği de vardır

Alkol tüketen kişilerde karaciğer yağlanmasına karşı koruyucudur ve toksik maddelerin atımını hızlandırır.

Hamilelik döneminde artan enerji ihtiyacı ve tatlı istediğini karşılayan en ideal besinlerden biri hurmadır. İçerisindeki folik asit bebeğin beyin-sinir gelişimine yardımcı olarak, nöral tüp defektlerini önler. Ayrıca hurmada bulunan magnezyum minerali gebelik kramplarını azaltır. Hurma, hamilelikte ihtiyaç duyulan diğer önemli bir mineral olan demir de içermektedir.Ancak, gebelik şekeri olan kişiler hurmayı kontrollü tüketmelidirler. İçeriğindeki oksitosin hormonu benzeri bir madde rahim kaslarını uyarıcı etkide olduğu için düşük ve erken doğum riskinde tüketilmemelidir. Hatta anne adayları, 38. haftadan sonra başlayarak günde 3-4 hurma tüketerek, içeriğindeki oksitosin hormonu benzeri bu madde ile daha kolay bir doğum yapabilirler.

Lohusalık döneminde ise hurma tüketimi rahmin kendini toparlamasına ve kanamaların azalmasına yardımcı olur. Yeni doğum yapmış anneye enerji verir. Duygusal olarak hassas bir dönemde olan anneye, hurmanın içerisinde bulunan B vitaminleri yatıştırıcı etki sağlar. Hurma, anne sütünü artıran besinler arasındadır. Hurma, sağlıklı doğal bir tatlıdır. Şekersiz kompostosu da hazırlanabilir. Böylece anneler hem kilo almayacak hem de süt miktarları artacaktır. Emzirme döneminde hurma tüketmek annenin fazla su içmesini sağlayarak da anne sütünü artırır.

Bebek ve çocuklar için birçok besin öğesi içermesinden dolayı sağlıklı büyüme ve gelişmeyi sağlayan ideal bir meyvedir. Yine alerji riski az olduğu için bebeklere verilebilecek uygun meyvelerdendir. Bebeklerde görülebilen kabızlık problemlerinde, lifli yapısından dolayı hurma ideal bir meyvedir. Katkı maddesi, koruyucu madde vs içermeyen hurma, bebekler için doğal tatlıdır. İçeriğindeki kalsiyum ve fosfor mineralleri ile bebeklerin kemik ve diş sağlıklarının gelişimi için önemlidir. Demir ve folik asit içeriğinden ötürü bebeklerde anemi tedavisinde önerilen meyvelerdendir.

Yapılan bir araştırmaya göre meyvelerde bulunan antioksidan özellikteki kateşin miktarları kıyaslanmıştır. Kuru hurmadaki kateşin miktarı kuru kayısıya göre yaklaşık 5 kat, kuru yaban mersinine göre 2 kat, kuru incire göre 6 kat fazladır.

Hurma; betakaroten, lutein ve zeaksantin gibi antioksidan flavonoidler yönünden zengindir. Lutein ve zeaksantinin özellikle maküler dejenerasyona karşı çok olumlu etkileri vardır. Bu antioksidanlar hücreleri korur. Bilimsel çalışmalar pankreas başta olmak üzere kolon, göğüs ve rahim kanserine karşı koruyucu etkisi olduğunu göstermiştir. Yine ABD’de yapılmış bir çalışma, lutein ve zeaksantinin yaşla ilişkili katarakta karşı etkili olduğunu belirtmiştir.

Kalori ve besin değerinin yüksek olması kilo alamama problemi yaşayanlarda faydalıdır. Akşam yatmadan önce 1 bardak süt ile 2 adet hurma tüketimi bu bağlamda yerinde olacaktır.

Yapılan başka bir çalışmada hurma meyvesinden ve çekirdeklerinden elde edilen özün antibiyotik etkisi göstererek böbrek hasarını azaltıp böbreklerin korunmasında etkili olduğu ortaya çıkmıştır.

Hurma palmiyesinin özündeki bitki hormonları ve hurma çekirdeği yağının kırışıklık giderici, yaşlandırma etkilerini geciktirici etkileri sayesinde kozmetikte kullanılmaktadır.

Bazı ülkelerde hurma çekirdekleri protein, yağ, karbonhidrat, lif mineral açısından zengin olduğundan dolayı çiftlik hayvanlarına yem olarak da verilmektedir.

Dünya mutfaklarında hurma, özellkle Ortadoğu ve Kuzey Afrika’da salatalarda, dondurmalarda, pişmiş yemeklerde, keklerde ve tatlılarda kullanılmaktadır.

Hurmayı cevizli hurma topları, yoğurtla hurma, hurmalı milkshake şeklinde ara öğünlerimizde de tüketebiliriz.

100 gram kuru hurma 274 kaloridir