04 Nis Limonun 60 katı kadar C Vitamini İçeren Kuşburnu

Gülgiller ailesinden kuşburnu (Rosa Canina),Avrupa, kuzeybatı Afrika ve Batı Asya’da yetişir. İçi tüylüdür ve çok sayıda tohumu vardır. Sonbaharda olgunlaşır. C vitamini açısından dünyanın en zengin meyvesidir. Yabangülü, itburnu, gülburnu,it yemişi, itgülü, gülelması gibi adlarla da bilinir. Kuşburnu, genellikle turuncu ve kırmızı renklerde yetişen bir yemiştir. Genel olarak kuşburnu çiçekleri ilk don olayı yaşanana kadar dalında bırakılır. Bu sayede daha yumuşak ve kırmızı olmaları sağlanır. Kuşburnu olgunlaşmaya başladığı evrede (yani parlak kırmızı olduğu dönem) C vitamini içeriği maksimumdur.

Kuşburnu yüzyıllardır hasat edilen ve her mevsim yetişebilen bir meyvedir.Kuşburnunun kullanımı çok eski zamanlara dayanmaktadır. M.Ö. Akdeniz ülkelerinde saflık ve temizliğin simgesi olarak, Mısırlılar hastalıkların tedavisinde, Romalılar çiçeğini karın ağrıları için ilaç olarak, Hipokrat zamanında iltihaplara karşı, Ortaçağ’da ise dişeti kanamalarında, böbrek ve safra taşlarına ve tenyaya karşı kullanılmıştır.

Kuşburnu en yüksek oranda C vitamini içeren değerli bir meyvedir. Bunun yanı sıra fitokimyasallar, karoten (A vitamini ön maddesi), B₁, B₂, E ve K vitaminlerini de içermektedir. Yapısında potasyum, sodyum, kalsiyum, magnezyum, fosfor, demir, mangan, bakır, çinko, sülfat, klorür, nitrat gibi bol miktarda mineral madde  bulunmaktadır. Bileşiminde ayrıca malik asit, sitrik asit ve asetik asit gibi organik asitler de bulunmaktadır. pH değeri ise 3.7-4.4 arasındadır.

Kuşburnunda meyvenin rengini içerisindeki karoten, likopen ve ksantofiller vermektedir. Beta karoten, A vitaminin ön maddesi olduğu ve antioksidan özelliğinden dolayı sağlık için önemlidir. Likopen antioksidan olması, kanseri önleyici (özellikle prostat kanseri), kalp hastalıkları, deri ve göz sağlığında etkilidir.Yapısında bulunan polifenoller ve antioksidanlar bağışıklık sistemini güçlendirir, kolesterolü azaltır ve serbest radikalleri engelleyerek, kanser hücrelerinin büyüme ve gelişmesini engellemektedirler.

Yağ bileşimi bakımından ise kuşburnunun çekirdekleri % 10 kadar yağ içerir. Bunların % 0.3 esansiyel yağlardır.Kuşburnu çekirdeğinin içerisinde bulunan bu yağ asitleri ile yaşlanmadan kaynaklanan yüzdeki lekelerin, akne izlerinin kaybolmasına/azalmasına yardımcı olur ve yaşlanma belirtilerini azaltır. Kuşburnunun çekirdekleri, gamalinoleik asit (GLA) yönünden zengindir. Gamalinoleik asit, cilde canlılık kazandırır ve güneş kaynaklı yanıklarda da etkilidir. İçeriğinde, %10-20 kuşburnu yağı içeren kremlerin cilt çatlakları, egzema, yanık ve yara tedavisinde etkilidir. Kuşburnu yağında bol miktarda E vitamini bulunur.Dolayısıyla iyi bir nemlendiricidir.
Kuşburnu yağı hem kolay erişilebilir hem de etkili bir doğal yağ olarak dünya kozmetik sanayinde yaygın olarak kullanılmaktadır.

Yüksek C vitamini içeriğiyle soğuk algınlığı, nezle, grip ve diğer ateşli hastalıklara karşı vücut direncini ve bağışıklığı artırarak hastalıklara karşı korumaktadır.

Pektin içerğiyle ise laktasif etkiye sahip olduğundan, kabızlığı gidererek ve sindirimi kolaylaştırır.

İçeriğindeki K vitamininden dolayı kuşburnu kanın pıhtılaşmasına yardımcı oluyor. Bu nedenle tromboz ve toplardamar iltihabı, tromboflebit gibi sorunları olan hastaların dikkatli tüketmesi gerekmektedir.

Son yıllarda yapılan çalışmalar, kuşburnunun anti-inflamatuar (iltihap oluşumunu önleyici) özelliğe sahip olduğu ve osteoartrit hastalarının ağrılarını gidermede etkili olduğunu da göstermektedir.

Kuşburnu tüketimi dizde kireçlenme, eklemlerde kıkırdak dokunun yapısında bozulma, kıkırdakta incelme ve aşınmanın ortaya çıkardığı ostreoartrite bağlı ağrıların azalmasında etkilidir.

Ayrıca dizde sıvı kaybına da kuşburnunun iyi geldiği yapılan çalışmalarda kanıtlanmıştır.

Kuşburnunda insan sağlığına zararlı pestisit (tarım ilacı kalıntısı) ve ağır metaller bulunmamaktadır. Bu da bebekler için üretilen mama ve gıdalarda vitamin zenginleştirici olarak kullanılabilme özelliğini sağlamıştır.

Kuşburnu gıda sektöründe çayı, marmelatı, reçeli, nektarı ve suyu, şarabı, pestili, jölesi, kompostosu ve bazı ürünlerin (bebek mamaları, yoğurt, süt ve meyve suları) C vitamini bakımından zenginleştirilmesinde doğal katkı maddesi olarak kullanılmaktadır.

C vitamini yarışında limon, mandalina ve portakalı geçerek birincilik için ipi göğüsleyebilir. Öyle ki limonun 60 katı kadar C vitamini içermektedir.Önemli bir C vitamini (Askorbik asit) kaynağı olan bu besin, uzun süreli kaynatma sırasında C vitamini aktivitesini kaybetmeden kalırken; soğuma sırasında C vitamini miktarı hızla azaldığından, marmelat ve pekmezde C vitamini oranı oldukça düşmektedir.

Kuşburnunu ister bütün, ister ufalanmış ister toz haliyle olsun narin doğası ve kendine özgü toplanma biçimi sebebiyle saklarken mutlaka ışıktan muhafaza edip, cam kavanozlarda buzdolabında saklanmalıdır.

Kuşburnu çayı nasıl demlenir?: 5-6 adet kuşburnunu havanda hafif ezerek çatlatın. Ardından bir bardak (200 ml) kaynar suda 10 dakika demleyin. 

Demlerken kapağını kapalı tutun ki içeriğindeki suya geçen C vitamini bir diğer ismiyle askorbik asit yok olmasın. 

Ne kadar uzun kaynatırsanız içeriğindeki C vitamini o kadar azaldığından, demleme süresini de uzatmayın. Yemeklerden 30 dakika sonra için. Soğuma sırasında C vitamini miktarı hızla azaldığından, hazırladıktan sonra 5 dakika içinde tüketmelisiniz.

Zengin içeriğinden yararlanmak için günde iki fincan kuşburnu çayı ve bir yemek kaşığı şekersiz kuşburnu marmelatı beslenme planınızın bir parçası olmalıdır.